Czy wiesz że…

Na świecie istnieje około 200-300 odmiennych języków migowych,  których obszary stosowania nie zawsze pokrywają się z granicami państw i języków mówionych. Trudno określić ich dokładną liczbę, ponieważ ciągle powstają nowe języki migowe, a także w obrębie jednego języka mogą istnieć jego lokalne odmiany.

Czy wiesz że

W Polsce około 80 tysięcy osób posługuje się językiem migowym.

Czy wiesz że…

Początki języka migowego sięgają XVI wieku kiedy to w zamożnym hiszpański rodzie de Velasco na świat zaczęły przychodzić niesłyszące dzieci, a ponieważ niemożliwe było przejęcie rodowego majątku bez wyrażenia woli, konieczne stało się opracowanie odpowiedniej edukacji dla osób pozbawionych słuchu.

Czy wiesz że…

Dzieci mające niesłyszących rodziców bardzo często szybciej opanowują język migowy niż posługiwanie się aparatem mowy, zaczynają „mówić” znakami gdy ich rówieśnicy są jeszcze na etapie gaworzenia.

Czy wiesz że…

W roku 1986 niesłysząca amerykańska aktorka Marlee Matlin otrzymała oskara za rolę pierwszoplanową w filmie „Dzieci gorszego Boga”. Był to jedyny jak dotąd oskar przyznany osobie niesłyszącej za rolę pierwszoplanową.

Czy wiesz że…

Jedyny na świecie znany i opisany przypadek powszechnego użycia języka migowego przez  osoby o nieupośledzonym słuchu miał miejsce wśród kilkudziesięciu plemion Indian zamieszkujących Wielkie Równiny Ameryki. Używali oni specjalnego języka znaków w czasie polowań. Przypadek ten został opisany przez Williama P. Clarka, kapitana amerykańskiej armii w 1985 roku.

Czy wiesz że…

 Słynny niemiecki kompozytor i pianista Ludwig van Beethoven zaczął tracić słuch w wieku 25 lat, jednak nawet gdy całkowicie stracił słuch nie przestał komponować.

 

10 faktów na temat wad słuchu

1.     Na świecie żyje obecnie ok. 360 mln osób niesłyszących lub słabosłyszacych, w tym 32 mln to dzieci (0-15 lat). Liczba ta stanowi 5,3% populacji ludzi żyjących na ziemi.

2.     Częstotliwość występowania chronicznego zapalenia ucha wewnętrznego wynosi od 1% do 46% w krajach rozwiniętych oraz rozwijających się. Choroba ta bardzo często prowadzi do utraty słuchu, a także do sytuacji w których zagrożone jest życie człowieka. Chronicznemu zapaleniu ucha wewnętrznego może łatwo zaradzić dzięki odpowiednim działaniom medycznym i chirurgicznym.

3.     Hałas jest jedną z głównych przyczyn utraty słuchu, jest to problem zarówno w krajach rozwiniętych jak i rozwijających się. W wielu krajach hałas stał się ryzykiem zawodowym, a na tak zwany hałas społeczny ( np. muzyka ) coraz bardziej narażeni są ludzie młodzi.

4.     Utrata słuchu może być wynikiem zastosowania tzw. leków ototoksycznych (leki mające negatywny wpływ na działanie narządu słuchu). Niektóre powszechnie używane leki mogą prowadzić do utraty słuch (np. niektóre leki anty-malaryczne). Ototoksyczności można zapobiegać dzięki odpowiedniemu oznakowaniu tych leków oraz racjonalnemu korzystaniu z nich.

5.     0.5 do 5 niemowląt na 1000 jest niesłyszące lub ma  wadę słuchu. Wczesne wykrywanie odgrywa bardzo ważną rolę w zapewnianiu odpowiedniego wsparcia i pomocy dzieciom niesłyszącym lub niedosłyszącym, wsparcie to pozwala w większym stopniu cieszyć im się równouprawnieniem w społeczeństwie.

6.     Prawie jedna na trzy osoby po 65 roku życia cierpi z powodu częściowej utraty słuchu. Zignorowanie częściowej utraty słuchu negatywnie wpływa na komunikację oraz może przyczyniać się do społecznej izolacji, niepokoju, depresji a także zmniejszenia możliwości poznawczych. Z utratą słuchu spowodowaną wiekiem można sobie radzić między innymi dzięki zastosowaniu środków zaradczych takich jak np. aparaty słuchowe.

7.     50% przypadków utraty słuchu można unikną dzięki odpowiednim działaniom służby zdrowia np. promowaniu metod pielęgnacji ucha czy też efektywnemu leczeniu przypadków chronicznego zapalenia ucha.

8.     Podnoszenie świadomości społecznej jest niezbędne dla lepszej ochrony słuchu. Należy podnieść świadomość: społeczeństwa, lekarzy, organizacji międzynarodowych.

9.     Około 20% ludzi z wadą słuchu w krajach rozwijających się potrzebuje aparatów słuchowych. Obecnie na świecie jest ok. 56 mln użytkowników aparatów słuchowych.

10.  Język migowy ułatwia kontakt z osobami niesłyszącymi. Osoby głuche i głuchonieme bardzo często używają języka migowego. Języki migowe posiadają odrębne słownictwo oraz własną gramatykę. Społeczeństwo powinno być aktywnie zachęcane do nauki języka migowego, który w znaczący sposób ułatwia kontakt z osobami niesłyszącymi.

 

Źródło: Strona WHO, artykuł: „10 facts on deafness”

 

Savoir-vivre Głuchych

Savoir-vivre to znajomość obowiązujących zwyczajów, form towarzyskich i reguł grzeczności obowiązujących w danej grupie.
Niektóre zachowania akceptowane społecznie są wspólne dla Głuchych i słyszących. Istnieją jednak zachowania specyficzne dla grupy Głuchych i o nich będzie poniższy tekst.

  1. Reguły zachowań towarzyskich
  2. Nawiązanie komunikacji W języku migowym konieczne jest nawiązanie kontaktu wzrokowego między rozmówcami. Bez tego komunikacja nie będzie możliwa. Ale uwaga! Krzyk w tym nie pomoże, gdyż osoba Głucha nas nie usłyszy. Zatem jak z nią ten kontakt nawiązać? Przedstawiamy kilka możliwości:

Formalne sposoby nawiązania komunikacji:

1) Machanie
Gdy osoba Głucha stoi w pewnej odległości od nas, a chcemy ją zawołać, machamy ręką
w jej kierunku ruchem pionowym dłoni, a nie poprzecznym przypominającym machanie na pożegnanie (ruch nadgarstka góra-dół).

2) Klepanie

Jeśli osoba Głucha stoi do nas odwrócona plecami lub stoi bokiem, a chcielibyśmy nawiązać
z nią kontakt można to zrobić poprzez lekkie poklepanie jej w okolicy ramienia, co zwróci jej uwagę.
Ważne!!! Uderzenie w inne miejsce ciała niż obszar rąk lub ramion rozmówcy np. w okolice karku, pleców, głowy, nóg jest niestosowne.

3) Uderzanie w stół
Jeśli osoba Głucha je posiłek, w celu zwrócenia jej uwagi, nie powinniśmy klepać jej po ramieniu (grozi to np. wylaniem przez nią zupy). Poprawnym zachowaniem jest stukanie w stół otwartą dłonią. Ta metoda, dzięki drganiom przenoszonym przez powierzchnię, jest skuteczna dla przywołania większej grupy osób siedzących przy jednym stole.

4) Miganie światłem
Włączamy i wyłączamy światło. Świetny sposób na zwrócenie uwagi ludzi rozproszonych w dużej sali np. podczas zebrania czy konferencji.

5) Proszenie innej osoby o zawołanie
Jest to bardzo dobry sposób, jeśli osoba Głucha znajduje się w pewnej odległości od nas i nie jest możliwe nawiązanie kontaktu wzrokowego poprzez np. pomachanie ręką. Wtedy można zwrócić się do osoby stojącej bliżej, jeśli udało się pochwycić jej spojrzenie i poprosić o zwrócenie uwagi osobie, z którą chcemy nawiązać kontakt.

Nieformalne sposoby nawiązania komunikacji obowiązujące wśród znajomych

1) Rzucanie czymś lekkim
Rzucanie w oddalonego od nas rozmówcę lekkim przedmiotem (np. poduszką, papierkiem zwiniętym w kulkę). Rzucać należy jednak lekko celując w dolną część ciała
(w żadnym wypadku w twarz) i tylko do osób, które znamy. Nie ma mowy o rzucaniu w nauczyciela, dyrektora czy osobę nam obcą.

2) Sygnał telefoniczny
Gdy osoba Głucha jest na innym piętrze, albo choćby w innym pokoju i wie, co oznacza taki sygnał telefoniczny w komórce, można go zastosować w celu zawołania tej osoby.

3) Tupanie
Ten sposób, dzięki przenoszonym drganiom przez podłogę, pozwala przywołać grupę osób znajdujących się w danym pomieszczeniu.

  1. Elementy mogące przerwać komunikację:

1) Przyczyny zewnętrzne
Jeśli zobaczysz migających ze sobą Głuchych staraj się nie przechodzić między nimi, gdyż przechodząca między rozmówcami inna osoba powoduje chwilowe zerwanie kontaktu wzrokowego, a tym samym przerwanie komunikacji. Jeśli w pomieszczeniu jest bardzo ciasno i nie ma możliwości ominięcia rozmawiających ze sobą Głuchych, można przejść między nimi. Należy to zrobić szybkim i zdecydowanym krokiem, bez zatrzymywania i bez pochylania głowy.

2) Przerywanie kontaktu wzrokowego
Zajmowanie wzroku inną czynnością (np. pisaniem, czytaniem) podczas rozmowy jest niedopuszczalne. Bez kontaktu wzrokowego nie ma komunikacji w języku migowym. Osoby zaczynające naukę migowego mogą to łatwo przetestować. Wystarczy, że podczas gdy Głuchy nauczyciel miga jakąś informację zaczną coś notować na kartce. Po ponownym skierowaniu wzroku na nauczyciela nie będą wiedzieć co w tym czasie migał i mogą zgubić sens wypowiedzi. Nie jest możliwe bowiem jednoczesne odczytywanie przekazu osoby migającej i jego notowanie!

3) Patrzenie na ręce migającego
Śledzenie wzrokiem dłoni partnera rozmowy, zamiast patrzenia mu w oczy to częsty błąd popełniany szczególnie przez osoby zaczynające naukę języka migowego. Warto pamiętać o tym, że ręce migającego nie niosą całego przekazu. To oczy i twarz (mimika) w ogromnej mierze nadają znaczenie gramatyczne i decydują o sensie wypowiedzi.

  1. Reguły komunikacji językowej

W PJM istnieje kilka specjalnych reguł charakterystycznych dla kultury Głuchych:

  1. Smacznego– znak ten zazwyczaj pokazuje się dwoma palcami stykającymi się na policzku. Jednak chcąc życzyć smacznego osobom Głuchym siedzącym przy stole stuka się dwukrotnie kostkami zamkniętej dłoni w stół.
  2. Brawa– oklaski. Choć tradycyjne bicie braw jest jak najbardziej zrozumiałe dla Głuchych, w sytuacji nagradzania występu osoby Głuchej zwyczajne oklaski zostają zastąpione oklaskami „wizualnymi”. Unosi się wtedy ręce, rozcapierza palce i kręci rękami, jakby chciało się wkręcić żarówkę. Takie brawa pozwalają osobie Głuchej na odebranie komunikatu, a nam na wyrażenie zadowolenia z jej występu. Poza tym robią niesamowite wrażenie szczególnie podczas dużych zebrań czy konferencji.

III. Kilka przydatnych uwag

Na koniec porcja przydatnych uwag, abyśmy już w pełni swobodni mogli nawiązać kontakt z osobą Głuchą:

  1. Jeśli osoba Głucha podejdzie do nas czy to na uczelni czy na ulicy i zacznie coś mówić, ale nie jesteśmy w stanie jej zrozumieć poprośmy o napisanie, tego co mówi na kartce. Jak to zrobić? Wystarczy na dłoni wykonać gest pisania. Możemy też poprosić osobę o powtórzenie tego, co powiedziała.
    2. Jeżeli z osobą Głuchą obecny jest tłumacz języka migowego, należy zwracać się do osoby głuchej, a nie do tłumacza.
    3. Jeśli osoba Głucha nie zrozumie jakiejś treści i prosi o powtórzenie nie należy powiedzieć tego jeszcze raz dużo głośniej, bo i tak nie usłyszy. Należy informację powtórzyć mówiąc wyraźnie z zachowaniem normalnego tempa wypowiedzi i nie zakrywając ust. Należy pamiętać, aby cały czas zachowywać kontakt wzrokowy (patrzeć na rozmówcę).
    4. Widząc osoby Głuche migające na ulicy, w autobusie, na przystanku czy w innym publicznym miejscu nie gapimy się na nie. Nawet, jeśli jesteśmy w trakcie nauki PJM i chcemy tylko podpatrzeć rozmowę, aby sprawdzić, czy jesteśmy w stanie coś zrozumieć. Jeśli koniecznie chcemy obserwować rozmowę należy podejść i zapytać o zgodę, chociaż i tak może wytworzyć się sztuczna sytuacja.
    5. Osoby Głuche używają Polskiego Języka Migowego, natomiast wiele osób słyszących uczy się Systemu Językowo – Migowego. Głusi zdając sobie z tego sprawę często zaczynają upraszczać migowy np. starając się głośniej i wyraźniej wypowiadać polskie słowa czy stosować szyk zdania polskiego (obowiązującego w SJM).
    6. Nie wolno wyśmiewać osób Głuchych czy uczących się migowego podczas migania.
    7. Głusi nie mają w zwyczaju zwracać się do nowo poznanych osób per pan/pani. Od razu przechodzą na ty. Swobodnie tykają się już na pierwszej rozmowie. Nie mają problemu z przestrzenią prywatną, to dla nich całkowicie naturalne.
    8. Jeśli chcemy zapytać o przyczyny głuchoty danej osoby, po prostu to zróbmy. Osoby Głuche nie są ze szkła i nic się nie stanie, gdy takie pytanie zadamy.

Źródło:

  1. Referat Małgorzaty Bielak nt. „Savoir-vivre u Głuchych”,
  2. Romanowska P., Rzeźniczak D., Garncarek M. (2011). Migaj migiem, Studio koloru, Łódź
  3. http://bon.uek.krakow.pl/

Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego 

W roku 2016 Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego przypada na 25 września (niedziela)

Święto to jestobchodzone od 1958 roku w ostatnią niedzielę września. Niedługo później dzień ten został rozszerzony do całego tygodnia. Celem obchodów jest zwrócenie uwagi polityków, władz i społeczeństwa na osiągnięcia osób głuchych oraz na problemy, z jakimi na co dzień się spotykają. Organizacje i społeczności zrzeszające osoby niesłyszące zachęcane są do organizowania rozmaitych akcji budujących zrozumienie i poczucie solidarności oraz promujących równouprawnienie. Na świecie jest około 70 milionów osób głuchych, z czego blisko 80% mieszka w krajach rozwijających się, gdzie zwykle nie mogą liczyć na odpowiednią opiekę medyczną i wsparcie socjalne. Ogromnym problemem jest również edukacja dzieci niesłyszących i ich przygotowanie do dorosłego życia. Dlatego tak ważna jest troska o tzw. kulturę głuchych – określającą „zestaw wyuczonych zachowań i spostrzeżeń, które kształtują wartości i normy głuchych ludzi na podstawie podobnych lub wspólnie dzielonych doświadczeń.” Dzięki ciężkiej pracy i niesamowitym zdolnościom adaptacyjnym ludzkiego ciała wiele osób głuchych bardzo dobrze funkcjonuje we współczesnym świecie. Siłą rzeczy, wyostrzają się inne zmysły – jak wskazują badania, u osób niesłyszących od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa neurony na siatkówce oka rozłożone są inaczej niż u osób zdrowych, umożliwiając lepsze widzenie boczne. Wiele wybitnych postaci na przestrzeni wieków udowodniło, że ludzi głuchych lub niedosłyszących istotnie niewiele ogranicza. Do tego grona należą m.in. Ludwig van Beethoven, Francisco Goya, Thomas Edison, a także Halle Berry czy Bill Clinton.